معرفی سوره مبارکه واقعه

• سوره:واقعه
• تعداد آیات:96
• محل نزول:مکه
• تعداد کلمات:378
• تعداد حروف:1703
• معنی عنوان سوره:

  پیشامد و حادثه

• علت نام گذاری:

  آیه اول این سوره است که یکی از نامهای قیامت است حادثه ای که بدون شک واقع خواهد شد برپایی قیامت کبری را خبر می دهد.

• نام های دیگر سوره:

  ندارد

• محتوای سوره:

  آغاز ظهور و وقوع قیامت و حوادث سخت و وحشتناک همزمان با ظهور قیامت. تقسیم مردم به سه دسته: اصحاب یمین، اصحاب شمال و مقربین (سابقون). شرح مقامات مقربین و انواع پاداشهای آنها در بهشت. اصحاب الیمین و انواع مواهب الهی بر آنها. اصحاب الشمال و مجازاتهای دردناک آنها در دوزخ. اهمیت قرآن که فرود آمده از نزد خداست. دلایل معاد با اشاره به قدرت خداوند از جمله: خلقت انسان از نطفه، تجلی حیات در گیاهان، نزول باران، روشنی آتش. ترسیمی از حال احتضار و جان دادن و انتقال از این جهان به جهان دیگر. پاداش و کیفر مؤمنان و کافران.

• ترتیب:

  به ترتیب جمع آوری، پنجاه و ششمین سوره است و به ترتیب نزول، چهل و پنجمین سوره است که بعد از سوره «طه» و قبل از سوره «شعراء» نازل شده است.

• داستان های سوره:

  ندارد

• اولین آیه سوره:

  إِذَا وَقَعَتِ الْوَاقِعَةُ

• آیه پایانی سوره:

  فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ الْعَظِیمِ

• فضیلت تلاوت سوره:

  امام صادق (ع) فرمود: «هر کس سوره واقعه را در هر شب جمعه بخواند خداوند او را دوست دارد و نزد همه مردم محبوب می کند، و هرگز در دنیا ناراحتی نمی بیند و فقر و آفتی از آفات دنیا دامنگیرش نمی شود و از دوستان امیر مؤمنان علی (ع) خواهد بود.»

احکام جامع اسامی متبرکه به کوشش حمیدرضا فلاح‏

بسم الله الرحمن الرحیم

دانستن احکام شرعی یکی از مسائل ضروری و از جمله واجبات زندگی ما مسلمانان است به همین دلیل تصمیم گرفتم در ادامه مطالب احکام شرعی مجموعه ی “احکام جامع اسامی متبرکه‏” مطابق با فتوای ده تن از مراجع عظام تقلید را تقدیم بینندگان وبلاگم بکنم.

قبل از مطالعه متن پرسش و پاسخ ها دانستن چند نکته ضروری است:

۱- برای درج این مطلب از نرم افزار “پرسش ها و پاسخ های دانشجویی” که توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی تهیه شده استفاده کردیم اما برای ویرایش متن این مجموعه وقت زیادی صرف شده لذا انتظار می رود بینندگان عزیز و دوستان سایبری حق کپی رایت را رعایت کنند.

۲- در این مجموعه به بیش از ۳۰ پرسش مبتلابه در ارتباط با احکام اسامی متبرکه پاسخ داده شده است.

۳- در تنظیم این متن، نظر حضرت امام خمینی ـ قدس سرّه ـ به عنوان اوّلین فتوا آمده و فتاوای دیگر مراجع بزرگوار ـ که نامشان به ترتیب حروف الفبایی در ذیل می آید ـ پس از آن ذکر گردیده است.

حضرت آیت الله حاج شیخ محمد تقی بهجت  ـ حضرت آیت الله حاج شیخ میرزا جواد تبریزی ـ حضرت آیت الله حاج سید علی حسینی خامنه ای ـ حضرت آیت الله حاج سید على حسینى سیستانى ـ حضرت آیت الله حاج شیخ لطف الله صافی گلپایگانی ـ حضرت آیت الله حاج شیخ محمد فاضل لنکرانی ـ حضرت آیت الله حاج شیخ حسین نوری همدانی ـ حضرت آیت الله حاج شیخ ناصر مکارم شیرازی ـ حضرت آیت الله حاج شیخ حسین وحید خراسانی.

۴- در این متن تنها به ذکر اسامی مراجع بزرگوار به اختصار اکتفا شده است، لذا از ساحت آن بزرگوارن پوزش می طلبیم و از درگاه خداوند متعال برای ایشان، دوام عزت و سلامتی مسألت داریم.

۵- این مجموعه را از کتاب « احکام وضو، غسل و تیمم‏» تألیف محقق گرانقدر حجه الاسلام سیّد مجتبی حسینی ـ زید عزّه ـ مطابق با جلد ۳۰ از مجموعه کتاب های پرسش ها و پاسخ های دانشجویی است اقتباس کردیم.

اسماى جلاله‏

۱: حکم تماس بدن با اسماى جلاله، بدون وضو چگونه است؟

آیات عظام امام، بهجت، خامنه‏ اى، صافى و نورى: مس اسماى بارى تعالى- به هر زبان و کیفیتى که نوشته شده باشد- بدون وضو جایز نیست.[۱]

آیات عظام تبریزى، سیستانى، مکارم و وحید: مس اسماى بارى تعالى- به هر زبان و کیفیتى که نوشته شده باشد- بنابر احتیاط واجب، بدون وضو جایز نیست.[۲]

آیه الله فاضل: کسى که وضو ندارد، بهتر است اسماى بارى تعالى را- به هر زبان و کیفیتى که نوشته شده باشد- مس نکند.[۳]

اسماى جلاله لاتین‏

۲: چنانچه اسامى متبرکه مانند نام خدا، آیات قرآن و اسامى معصومین به زبان فارسى ولى با حروف لاتین (فینگلیش) تایپ شود؛ آیا پس از پرینت مى ‏توان بدون وضو به آنها دست زد؟ آیا این نوشته ‏ها حکم اسامى متبرکه را دارند؟

همه مراجع: احکام اسامى متبرکه بر مورد یاد شده و بر هر خطى که نوشته شود، جارى است.[۴]

۳: آیا شخص جنب یا حائض، مى ‏تواند بدون غسل به اسماى جلاله، دست بزند؟

همه مراجع: خیر، جایز نیست.[۵]

مس بسمه ‏تعالى‏

۴: بدون وضو لمس کردن کلمه «بسمه تعالى» و یا «ا…»- که به جاى المه «الله» مى ‏نویسند- چه حکمى دارد؟

امام: مس اسماى بارى تعالى یا جزئى از آنها- به هر زبان و کیفیتى که نوشته شده باشد- بدون وضو جایز نیست.[۶]

آیات عظام تبریزى، خامنه‏ اى، سیستانى، فاضل، مکارم و نورى: اشکال ندارد (هر چند بهتر است که مس نکنند).[۷]

آیات عظام بهجت و صافى: بنابر احتیاط واجب بدون وضو مس نکنند.[۸]

آیه الله وحید: مس «ا…» اشکال ندارد؛ ولى مس «بسمه تعالى» بنابر احتیاط واجب، جایز نیست.[۹]

اسم عبدالله‏

۵: افرادى که اسمشان «عبدالله» و «حبیب‏ الله» و … است، اگر بدون وضو آن را بنویسند و مس کنند، چه حکمى دارد؟

آیات عظام امام، بهجت، خامنه ‏اى، صافى و نورى: مس اسم «الله» بدون وضو جایز نیست؛ هر چند جزئى از اسم مرکب باشد.[۱۰]

آیات عظام تبریزى، سیستانى و فاضل: اشکال ندارد؛ (هر چند بهتر است مس نکنند).[۱۱]

آیات عظام مکارم و وحید: بنابر احتیاط واجب، مس اسم «الله» بدون وضو جایز نیست؛ هر چند جزئى از اسم مرکب باشد.[۱۲]

آرم جمهورى اسلامى‏

۶: آیا مس کردن نقش «آرم جمهورى اسلامى» ایران- که روى نامه ‏ها و بلیت‏ هاى اتوبوس و … وجود دارد- حرام است؟

همه مراجع (به جز خامنه‏ اى، فاضل و مکارم): بنابر احتیاط واجب بدون وضو مس نکنند.[۱۳]

آیه الله خامنه‏ اى: چنانچه در نظر عرف، اسم جلاله محسوب و خوانده شود، مسّ آن بدون وضو حرام است.[۱۴]

آیات عظام مکارم و فاضل: اشکال ندارد؛ ولى بهتر است آن را بدون وضو مسّ نکنند.[۱۵]

گردن‏ بند اسماى جلاله‏

۷: استفاده از گردنبند منقّش به نام خدا، چه حکمى دارد؟

آیات عظام امام، بهجت، خامنه ‏اى، صافى و نورى: استفاده از آن مانع ندارد؛ ولى بدون طهارت، آن را مس نکنند.[۱۶]

آیات عظام تبریزى، سیستانى، مکارم و وحید: استفاده از آن مانع ندارد؛ ولى بنابر احتیاط واجب، مس اسم «الله» بدون وضو جایز نیست.[۱۷]

آیه الله فاضل: استفاده از آن مانع ندارد؛ ولى بهتر است بدون وضو، آن را مس نکنند.[۱۸]

تبصره: مسئله استفاده از گردنبند یاد شده، غیر از تماس بدن با آن است. آنچه ممنوع است تنها تماس است، نه استفاده از آن. بنابراین اگر کسى آن را روى لباس خود بیندازد و بدون طهارت هم باشد، اشکال ندارد (چون تماس با بدن صورت نگرفته است).

تماس با قرآن‏

۸: حکم تماس بدن با خط قرآن بدون طهارت چه حکمى دارد؟

همه مراجع: تماس بدن با خط قرآن بدون طهارت حرام است.[۱۹]

قرآن روى سر

۹: آیا گذاشتن قرآن باز بر روى سر، بدون طهارت جایز است؟

آیات عظام امام، بهجت، خامنه‏ اى، صافى و فاضل: آرى، جایز است؛ ولى بهتر آن است که قرآن باز را بدون طهارت بر سر نگذارند.[۲۰]

آیات عظام تبریزى، سیستانى و وحید: اگر موهاى سر تابع و جزء سر شمرده نشود (یعنى کوتاه نباشد)، جایز است.[۲۱]

آیات عظام مکارم و نورى: بنابر احتیاط واجب، بدون طهارت جایز نیست.[۲۲]

تبصره: فرض مسئله، جایى است که سر شخص مو داشته باشد و بخواهد خط قرآن را بدون طهارت به آن برساند. در غیر این صورت حکم تماس بدن با خط قرآن را پیدا مى ‏کند.

کاغذ آیات قرآن‏

۱۰: چنانچه آیات قرآن از پشت کاغذ پیدا باشد، دست زدن به آن بدون طهارت چه حکمى دارد؟

همه مراجع: اگر جوهر به گونه‏ اى در کاغذ نفوذ کرده که از پشت کاغذ به طور کامل آشکار گردیده دست زدن بدون طهارت جایز نیست؛ ولى اگر به این حد نرسد، اشکال ندارد.[۲۳]

تایپ آیات‏

۱۱: کسى که آیات قرآن را تایپ مى‏کند؛ آیا باید با وضو باشد؟

همه مراجع: خیر، لازم نیست.[۲۴]

خوشنویسى قرآن‏

۱۲: کسى که قرآن مى ‏نویسد؛ آیا باید با وضو باشد؟

همه مراجع: اگر مطمئن است دستش به نوشته (آیات) برخورد نمى ‏کند، لازم نیست با وضو باشد؛ هر چند داشتن وضو بهتر است.[۲۵]

مس ترجمه قرآن‏

۱۳: دست زدن به ترجمه قرآن، بدون طهارت چه حکمى دارد؟

همه مراجع: مس ترجمه قرآن- به هر زبانى که باشد- اشکال ندارد.[۲۶]

تبصره: اگر در ترجمه قرآن، خود کلمات قرآن و یا نام خدا (به هر زبانى که باشد) به کار رفته باشد، نباید به آن کلمات بدون طهارت دست زد. البته در مورد نام خدا برخى احتیاط واجب و عده ‏اى احتیاط مستحب کرده ‏اند.

گردن بند قرآن‏

۱۴: آویختن گردن بندى که روى آن، آیه قرآن نوشته شده است، در ایام عادت چه حکمى دارد؟

همه مراجع: استفاده از آن مانع ندارد؛ ولى بدون طهارت آن را مس نکنند.[۲۷]

حاشیه قرآن‏

۱۵: دست زدن به جلد و حاشیه قرآن براى شخص جنب چه حکمى دارد؟

همه مراجع: دست گذاشتن روى خط قرآن، براى هر کسى که طهارت (وضو، غسل و تیمم) ندارد، حرام است. اما مس جلد یا حاشیه قرآن اشکال ندارد و تنها مکروه است.

تلاوت قرآن‏

۱۶: تلاوت قرآن بدون وضو چه حکمى دارد؟

همه مراجع: اگر خط قرآن مس نشود، اشکال ندارد.[۲۸]

همراه داشتن قرآن‏

۱۷: به همراه داشتن قرآن براى شخص جنب چه حکمى دارد؟

همه مراجع: همراه داشتن قرآن براى جنب اشکال ندارد ولى مکروه است.[۲۹]

۱۸: همراه داشتن قرآن در دستشویى چه حکمى دارد؟

همه مراجع: همراه داشتن قرآن در دستشویى، اشکال ندارد؛ ولى بهتر است از این کار اجتناب شود.[۳۰]

خال کوبى قرآن‏

۱۹: خال کوبى آیات قرآن بر روى بدن و مس آن چگونه است؟

همه مراجع: اگر ماده ‏اى که با آن خالکوبى شده زیر پوست باشد، مس آن بدون طهارت اشکال ندارد و بعد از حدث و جنابت، لازم نیست فوراً وضو و یا غسل انجام دهند.[۳۱]

سوزاندن برگه‏هاى قرآنى‏

۲۰: آیا سوزاندن آیات قرآن- که بر روى کاغذ نوشته شده- جایز است؟

همه مراجع: خیر، سوزاندن ورق ‏هاى قرآن جایز نیست.[۳۲]

محو برگه‏ هاى قرآنى‏

۲۱: راه محو کردن برگه‏ هایى که آیات قرآن بر روى آن نوشته شده، چیست؟

همه مراجع: یکى از سه راه ذیل پیشنهاد مى ‏شود:

۱: آنها را در مکانى پاک دفن کنید.

۲: در آب جارى (مانند رودخانه) بریزید.

۳: به مراکزى تحویل دهید که از آنها براى ساختن کارتن و مانند آن استفاده مى ‏کنند.[۳۳]

دانش‏آموزان و قرآن‏

۲۲: قرآن آموزانى که وضوى درستى ندارند و قرآن را لمس مى ‏کنند، چه حکمى دارد؟ تکلیف مربى در اینجا چیست؟

همه مراجع: مس قرآن براى افراد نابالغ اشکال ندارد و اگر بدون طهارت به قرآن دست زدند، بر مربى واجب نیست جلوگیرى کند؛ اما اگر کارى کردند که هتک و بى‏ احترامى به قرآن شود، باید جلوگیرى کند.[۳۴]

اسماى معصومین علیهم السلام‏

۲۳: لمس کردن نام نبى ‏اکرم صلى الله علیه و آله، امامان علیهم السلام و حضرت زهرا علیها السلام بدون وضو چگونه است؟

آیات عظام امام، بهجت، خامنه‏ اى، صافى، مکارم و نورى: بنابر احتیاط واجب اسماى آنان را بدون وضو مس نکند.[۳۵]

آیات عظام تبریزى، سیستانى، فاضل و وحید: بهتر (احتیاط مستحب) است اسماى آنان را بدون وضو مس نکند.[۳۶]

۲۴: آیا جنب و حائض مى ‏توانند به نام نبى‏اکرم صلى الله علیه و آله، امامان علیهم السلام و حضرت زهرا علیها السلام بدون طهارت دست بزنند؟

همه مراجع (به جز تبریزى، سیستانى و وحید): بنابر احتیاط واجب اسماى آنان را بدون وضو مس نکند.[۳۷]

آیات عظام تبریزى، سیستانى و وحید: بهتر (احتیاط مستحب) است اسماى آنان را بدون وضو مس نکند.[۳۸]

القاب معصومین علیهم السلام‏

۲۵: لمس کردن القاب نبى ‏اکرم صلى الله علیه و آله، امامان علیهم السلام و حضرت زهرا علیها السلام بدون وضو چگونه است؟

همه مراجع (به جز امام، بهجت و خامنه‏ اى): اشکال ندارد؛ ولى بهتر است القاب آنان را بدون وضو مس نکند و چنانچه هتک حرمت و بى‏ احترامى باشد، حرام است.[۳۹]

آیات عظام امام، بهجت، خامنه‏ اى و مکارم: بنابر احتیاط واجب بدون وضو القاب آنان را مس نکند.[۴۰]

اسم هم ‏نام امام‏

۲۶: دست زدن به اسم اشخاصى که هم نام امامان علیهم السلام هستند، بدون طهارت چه حکمى دارد؟

همه مراجع: در فرض یاد شده، اشکال ندارد.[۴۱]

۲۷: آیا واژه‏هاى «رضوى»، «علوى» و مانند آن که منسوب به امام علیه السلام است؛ ولى در حال حاضر نام برخى مؤسسسات فرهنگى یا شرکت‏ ها شده است؛ حکم اسم امام علیه السلام را دارد و رعایت احترام آن واجب است؟

همه مراجع: اگر به قصد اسم مؤسسه یا شرکت باشد، مس آن بدون طهارت اشکال ندارد.[۴۲]

عقیق اسماى متبرکه‏

۲۸: آیا مى ‏توان عقیقى که روى آن اسماى متبرکه نوشته شده، به گردن انداخت و با آن به دستشویى رفت؟

همه مراجع: اگر باعث هتک و بى‏ حرمتى نشود، اشکال ندارد.[۴۳]

اسماى متبرکه شیشه ‏اى‏

۲۹: اگر اسماى متبرکه از روى حائل شفافى مانند شیشه، بدون طهارت مس شود، چه حکمى دارد؟

همه مراجع: در فرض یاد شده اشکال ندارد؛ چون مس اسم، صدق نمى‏ کند.[۴۴]

اسماى متبرکه در روزنامه‏

۳۰: هنگام استفاده از روزنامه و مجلات؛ آیا تفحص اسامى متبرکه ضرورت دارد؟

همه مراجع: خیر، تفحص لازم نیست.[۴۵]

۳۱: آیا استفاده از اسماى متبرکه، در روزنامه و مجلات کشور به تعداد زیاد- با توجه به مصارف عمومى آن مانند بسته‏ بندى و …- صحیح است؟

همه مراجع: چاپ و نشر آنها ممنوع نیست؛ ولى از استفاده یا انداختن آنها در جاهایى که موجب هتک مى ‏شود، باید خوددارى گردد.[۴۶] ((منبع hr-fallah.ir))

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[۱]. توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۱۹ و خامنه ‏اى، اجوبه، س ۱۵۷

[۲]. توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۱۹ و وحید، توضیح المسائل م ۳۱۵

[۳]. توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۱۹

[۴]. العروه الوثقى، ج ۱، غایات الوضو، م ۶

[۵]. توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۵۵ و ۴۵۰ و وحید، توضیح المسائل م ۳۶۱ و ۴۵۶

[۶]. امام، استفتاءات، ج ۱، وضو، س ۷۹

[۷]. تبریزى، صراط النجاه، ج ۵، س ۹۹۰؛ خامنه‏ اى، اجوبه، س ۱۴۷ و ۱۴۸ و نورى، استفتاءات، ج ۱ س ۵۲٫ فاضل، جامع المسائل، ج ۱، س ۱۸۴ و دفتر: سیستانى و سایت، متفرقات و مکارم

[۸]. جامع الاحکام، ج ۱، س ۵۳ و ۵۴ و دفتر: بهجت

[۹]. دفتر: وحید

[۱۰]. امام، استفتاءات، ج ۱، وضو، س ۸۲؛ نورى، استفتاءات، ج ۱، س ۵۳؛ خامنه‏ اى، اجوبه الاستفتاءات، س ۱۵۲؛ صافى، جامع الاحکام، ج ۱، س ۵۴ و دفتر: بهجت

[۱۱]. فاضل، جامع المسائل، ج ۱، س ۱۸۴؛ تبریزى، صراط النجاه، ج ۵، س ۹۹۰ و دفتر: سیستانى

[۱۲]. دفتر: مکارم و وحید

[۱۳]. تبریزى، صراط النجاه، ج ۵، س ۹۸۷؛ امام، استفتاءات، ج ۱، وضو، س ۸۰؛ صافى، جامع الاحکام، ج ۱، س ۵۳ و ۵۴ و دفتر: بهجت، سیستانى، وحید و نورى

[۱۴]. خامنه ‏اى، اجوبه، س ۱۵۷

[۱۵]. فاضل، جامع المسائل، ج ۱، س ۱۸۴؛ مکارم، استفتاءات، ج ۲، س ۷۵

[۱۶]. خامنه‏ اى، اجوبه الاستفتاءات، س ۱۵۲ و ۱۵۳؛ توضیح‏ المسائل مراجع، م ۳۱۹

[۱۷]. توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۱۹ و وحید، توضیح المسائل، م ۳۲۵

[۱۸]. توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۱۹

[۱۹]. توضیح المسائل، م ۳۱۷؛ وحید، توضیح المسائل، ۳۲۳ و خامنه‏ اى، اجوبه، س ۱۵۴

[۲۰]. صافى و بهجت، توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۱۷؛ امام و فاضل، تعلیقات على العروه، ج ۱، غایات الوضو، م ۳ و دفتر: خامنه ‏اى

[۲۱]. سیستانى و تبریزى، منهاج ‏الصالحین، ج ۱، م ۱۶۴ و وحید، منهاج الصالحین، ج ۲، م ۱۶۴

[۲۲]. تعلیقات على العروه الوثقى، غایات الوضو، م ۳

[۲۳]. العروه الوثقى، ج ۱، غایات الوضو، م ۱۲

[۲۴]. العروه الوثقى، ج ۱، غایات الوضو، م ۱۱

[۲۵]. العروه الوثقى، ج ۱، غایات الوضو، م ۷

[۲۶]. همان، م ۳۱۷

[۲۷]. توضیح‏ المسائل مراجع، م ۳۱۹؛ وحید، توضیح المسائل، م ۳۲۳؛ نورى، توضیح المسائل، م ۳۱۸ و خامنه ‏اى، اجوبه الاستفتاءات، س ۱۵۳ و ۱۵۴

[۲۸]. توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۱۶ و ۳۱۷

[۲۹]. همان، م ۳۵۶

[۳۰]. تبریزى، استفتاءات، س ۱۹۲۷ و دفتر: همه مراجع

[۳۱]. تبریزى، استفتاءات، س ۱۹۲۰ و دفتر: همه مراجع

[۳۲]. تبریزى، استفتاءات، س ۱۹۵۳؛ خامنه ‏اى، اجوبه، س ۱۶۵؛ مکارم، استفتاءات، ج ۱، س ۸۱؛ صافى، جامع الاحکام، ج ۱، س ۵۷ و دفتر: همه مراجع

[۳۳]. مکارم، استفتاءات، ج ۱، س ۷۶؛ تبریزى، استفتاءات، س ۱۹۵۳؛ خامنه ‏اى، اجوبه، س ۱۶۳ و ۱۶۲ و ۱۶۵ و دفتر: همه مراجع

[۳۴]. توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۱۸

[۳۵]. توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۱۹؛ مکارم، استفتاءات، ج ۳، س ۱۲۶؛ نورى، توضیح المسائل، م ۳۲۰ خامنه‏ اى، اجوبه، س ۱۶۴

[۳۶]. توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۱۹ و وحید، توضیح المسائل، م ۳۲۵

[۳۷]. توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۱۹ و ۳۵۵؛ نورى، توضیح المسائل، م ۳۲۰ خامنه ‏اى، اجوبه، س ۱۶۴

[۳۸]. توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۱۹ و ۳۵۵ و وحید، توضیح المسائل، م ۳۲۵ و ۳۶۱

[۳۹]. توضیح ‏المسائل مراجع، م ۳۱۹؛ نورى، استفتاءات، ج ۲، س ۳۸ و ۴۰؛ وحید، توضیح المسائل، م ۳۲۵؛ تبریزى، توضیح‏ المسائل مراجع، م ۳۱۹ و صراط النجاه، ج ۵، س ۹۸۲ و دفتر: صافى

[۴۰]. مکارم، استفتاءات، ج ۳، س ۱۲۶ و دفتر: امام، بهجت و خامنه ‏اى

[۴۱]. العروه الوثقى، ج ۱، غایات الوضوء، م ۹

[۴۲]. العروه الوثقى، ج ۱، غایات الوضوء، م ۹ و مکارم، استفتاءات، ج ۳، س ۱۲۸ و ۱۲۹

[۴۳]. دفتر: همه مراجع

[۴۴]. العروه الوثقى، ج ۱، غایات الوضو، م ۱۲

[۴۵]. امام، استفتاءات، ج ۱ ۴۵۴؛ مکارم، استفتاءات، ج ۳، س ۱۲۶؛ خامنه ‏اى، اجوبه، س ۱۶۳ و دفتر: همه مراجع

[۴۶]. استفتاءات، امام، ج ۱ س ۳۰۸ و مکارم، استفتاءات، ج ۲، س ۶۸